Έφυγε ο ακτιβιστής και συγγραφέας Περικλής Κοροβέσης

Σε ηλικία 79 ετών άφησε την τελευταία του πνοή ο συγγραφέας Περικλής Κοροβέσης. Ο Έλληνας λογοτέχνης, ποιητής, ακτιβιστής και πολιτικός της αριστεράς είχε γεννηθεί το 1941 στο Αργοστόλι Κεφαλληνίας.

Σπούδασε θέατρο με τον Δημήτρη Ροντήρη, σημειολογία με τον Ρολάν Μπαρτ και παρακολούθησε μαθήματα των Πιερ Βιντάλ-Νακέ, Μαρσέλ Ντετιέν, Κορνήλιου Καστοριάδη και άλλων στο Παρίσι. Μετείχε από μικρή ηλικία στο κίνημα της αριστεράς και επί χούντας φυλακίστηκε και εξορίστηκε.

Το πρώτο και πιο γνωστό του βιβλίο είναι οι Ανθρωποφύλακες (1969), όπου περιγράφονται τα βασανιστήρια στα οποία προέβαινε η Χούντα των Συνταγματαρχών, αποτυπώνοντας και την προσωπική του εμπειρία.

Αρχικά κυκλοφόρησε κρυφά, αλλά αργότερα μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Έκτοτε δημοσίευσε και άλλα βιβλία, όπως η «Αριστερή Ανακύκλωση», οι «Παράπλευρες καθημερινές απώλειες», οι «Γυναίκες ευσεβείς του πάθους», «Η πολιτική βία είναι πάντοτε φασιστική», «Στο κέντρο του περιθωρίου» και άλλα. Εκτός από πεζά, συνέγραψε και θεατρικά έργα (π.χ Tango Bar), αλλά και παιδικά.

Εργάστηκε ως αρθρογράφος στις εφημερίδες Ελευθεροτυπία, Η Εποχή και στην Εφημερίδα των Συντακτών ενώ συνεργάστηκε και με διάφορα περιοδικά, πολιτικά ή λογοτεχνικά, όπως η Γαλέρα.

Το 1998 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Αθηναίων, με το συνδυασμό του Λέοντα Αυδή (ΚΚΕ) και αργότερα βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στο ξεκίνημα του. Το 2007 εκλέχθηκε στην Α΄περιφέρεια Αθηνών και μετείχε στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής που ήταν μέλος της Διπλωματικής Αντιπροσωπείας για τη φιλία και συνεργασία με τα κοινοβούλια της Γεωργίας, Νότιας Αφρικής και Σουηδίας. Το 2009 αποχώρησε από το κόμμα.

Οι Ανθρωποφύλακες

Η μαρτυρία του για τα βασανιστήρια της δικτατορίας αποκάλυψε το απάνθρωπο καθεστώς και τον κατέστησε εσαεί στόχο του βαθέος κράτους και των ξένων υπηρεσιών. Οταν έγραφε τους Ανθρωποφύλακες, περιγράφοντας τα βασανιστήρια που υπέστη από τα στελέχη της χουντικής ασφάλειας, το 1969, ο Κοροβέσης πίστευε ότι θα γίνει ηθοποιός. Αλλωστε, αυτό είχε σπουδάσει κοντά στον Δημήτρη Ροντήρη, μέχρι τότε. Μόνο που η εμπειρία των βασανιστηρίων και κυρίως η επιλογή του, μόλις διέφυγε στο εξωτερικό, να καταγράψει όσα υπέστη σ’ ένα μικρό βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε αρχικά σε 25 πολυγραφημένα αντίτυπα στη Γενεύη, τον άλλαξε οριστικά.

Αυτό το ταπεινό φυλλαδιάκι επρόκειτο να γίνει γνωστό μέσα σε λίγες εβδομάδες, σ’ όλο τον κόσμο. Οι «Ανθρωποφύλακες» άρχισαν να μεταφράζονται από τη μια γλώσσα στην άλλη και να κυκλοφορούν σε πολλές χώρες, προκαλώντας το ενδιαφέρον και τον θαυμασμό σημαντικών διανοουμένων και υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Εφτασαν και στην Ελλάδα μαζί με τον παράνομο αντιστασιακό Τύπο.

Η μαρτυρία αυτή αποτέλεσε τον πυρήνα της κατάθεσης του Κοροβέση στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο ήταν ο πρώτος διεθνής θεσμός στον οποίο αποκαλύφθηκε το απάνθρωπο πρόσωπο της δικτατορίας της 21ης Απριλίου. Η χούντα, βέβαιη για την καταδίκη της, έσπευσε να αποχωρήσει από το Συμβούλιο, παραδεχόμενη εμμέσως τις καταθέσεις του Κοροβέση και των άλλων θυμάτων της που κατόρθωσαν να φτάσουν στο βήμα του Στρασβούργου.

Βέβαια, οι γνώσεις του Περικλή για το θέατρο είναι ορατές και στον αναγνώστη των «Ανθρωποφυλάκων». Oχι μόνο γιατί η περιγραφή του σκηνικού των βασανιστηρίων και οι διάλογοι που τα συνοδεύουν είναι τόσο δυνατοί (άλλωστε γι’ αυτό το λόγο έγινε εφικτή η μεταφορά τους στη σκηνή), όσο γιατί ακόμα και σ’ αυτή τη σκληρή καταγραφή είναι ορατή η μπρεχτική «αποστασιοποίηση» που επιτρέπει τη συνύπαρξη της φρίκης με ένα πικρό χιούμορ που διατηρεί ο συγγραφέας μέχρι σήμερα. Είναι το χιούμορ της ανθρωπιάς.

Ο Κοροβέσης έγινε από τότε αυτό που όλοι ξέρουμε: ένας σημαντικός λογοτέχνης, αλλά και οξύς πολιτικός αρθρογράφος που ταυτόχρονα έχει την ανάγκη να εκφράζεται μέσω συλλογικών διαδικασιών, ομαδικής δουλειάς και προσωπικού ακτιβισμού.

Οι «Ανθρωποφύλακες» διατηρούν δυστυχώς μέχρι σήμερα, πέραν της λογοτεχνικής και της ιστορικής, και μια καθαρά πολιτική αξία. Από τη μια μεριά, η μαρτυρία του Κοροβέση εκθέτει τους λεγόμενους «αναθεωρητές ιστορικούς», όσους δηλαδή επιχειρούν σήμερα να εξωραΐσουν το δικτατορικό καθεστώς, σχετικοποιώντας τα απάνθρωπα χαρακτηριστικά του και αποσιωπώντας την ιδιαίτερη μορφή του «κράτους έκτακτης ανάγκης».

Από την άλλη, η υπόθεση των βασανιστηρίων έχει ξανατεθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες στο προσκήνιο ως ένα «αναγκαίο κακό» απέναντι στην τρομοκρατία των τζιχαντιστών. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η μαρτυρία του Κοροβέση είναι τόσο σημαντική, ώστε περιλήφθηκε το 2007 στον τόμο που συνέταξε ο τότε διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας στις ΗΠΑ, Ουίλιαμ Σουλτς, δίπλα σε κείμενα του Φουκό, του Βολτέρου, του Μπεκαρία, του Σολζενίτσιν, της Αρεντ, του Φανόν, του Βιντάλ-Νακέ και πολλών άλλων.