Η ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΦΛΩΡΕΝΤΙΝΟΥΣ (1338-1394)

του Σταμάτη Νίκολη: (μέρος Β΄)

Ο Νέριο πέθανε στην Κόρινθο στις 25 Σεπτεμβρίου 1394. Με τη διαθήκη του, έστω και απρόθυμα, αποκατάστησε την εκκλησιαστική περιουσία που είχε αποκτήσει στη διάρκεια των εκστρατειών του και φρόντισε για τον εμπλουτισμό του καθεδρικού ναού της Ακρόπολης της Αθήνας. Πιστώνεται επίσης με την κατασκευή του παλατιού και του πύργου στην Ακρόπολη. Εκτός από τη Θήβα και τη Λιβαδειά, που δόθηκαν στον Αντόνιο, ο Νέριο άφησε την Κόρινθο στην κόρη του Φραντσέσκα, κόμισσα της Κεφαλληνίας, μαζί με τα κάστρα των Μεγάρων, της Σικυώνας και την Αθήνα στο καθεδρικό σώμα υπό τη στρατιωτική προστασία της Βενετίας. Ο Ντονάτο Ατζαγιόλι, αδελφός του Νέριου, δεν ήγειρε αξιώσεις επί της κληρονομιάς. Ήταν σημαιοφόρος (Confaloniere) της Φλωρεντίας και γερουσιαστής της Ρώμης. Ήταν όμως φανερό ότι έμελλε να επέλθει ρήξις μεταξύ των γαμβρών του αποθανόντος Νερίου, επειδή αυτός είχε πράγματι αποκληρώσει την πρεσβυτέρα θυγατέρα του Βαρθολομαία χάριν της νεωτέρας Φραντσέσκας. Ο σύζυγος της τελευταίας Κάρολος Τόκκος αξίωσε τις κτήσεις της διαθήκης και κατέλαβε τα Μέγαρα και την Κόρινθο.

Τοιχογραφία από το ναό της Παναγίας Οδηγήτριας στο Μυστρά που αναπαριστά τον δεσπότη Θεόδωρο Α΄ Παλαιολόγο ως ηγεμόνα και μοναχό

Ο Θεόδωρος Παλαιολόγος, ο οποίος ισχυρίζετο ότι η Κόρινθος ανήκε σε αυτόν μετά το θάνατο του Νερίου, επολιόρκησε με μεγάλο στράτευμα την πόλη, μέχρις ότου ο Τόκκος καλέσει πολύ μεγαλύτερο τουρκικό στρατό και εκδιώξει τον σύγγαμβρόν του από τον Ισθμό. Ο Γάλλος συγγραφέας του 14^ου αιώνα, Froissart παρουσιάζει την κόμισσα Φραντσέσκα ως μεσαιωνική Πηνελόπη, της οποίας οι κυρίες της τιμής ιστουργούν απαράμιλλα μεταξωτά σκεπάσματα και της οποίας η λαμπρά φιλοξενία ευχαριστούσε τους ξένους ευπατρίδας που περνούσαν από το αρχοντικό της.

Τελικά, η Βαρθολομαία Ατζαγιόλι πέθανε το 1407 ως αρχόντισσα της Κορίνθου και η Φραντσέσκα το 1430 ως αρχόντισσα των Μεγάρων.

Το πέρασμα από την Κόρινθο των Φλωρεντίνων Ατζαγιόλι άφησε ένα άρωμα από λεπτούς ευγενικούς τρόπους, σεβασμό των αρχαίων μνημείων και του αρχαίου πολιτισμού, τον οποίο οι εκλεπτυσμένοι Φλωρεντίνοι γνώριζαν αρκετά καλά και ήταν κάτι που τους γοήτευε να παρουσιάζονται ως άρχοντες της ιστορικής πόλης της Κορίνθου. Ο Λατίνος αρχιεπίσκοπος Κορίνθου (1278) δομινικανός Γουίλιαμ Μέρμπεκε, βάλθηκε να μεταφράσει στα λατινικά ολόκληρο το έργο του Αριστοτέλη.

Η χρησιμοποίηση των ελληνικών απέκτησε κάποιο γόητρο στη Δύση μόνο στα τέλη του 14^ου αιώνα και έτσι διασώθηκαν στα αρχεία της οικογένειας Ατζαγιόλι στη Φλωρεντία μερικές επιστολές που είχαν γραφεί στα ελληνικά από τους δούκες της Κορίνθου.

Στα χρόνια των Ατζαγιόλι, τα περισσότερα θήλεα μέλη ελληνικών ηγετικών οικογενειών παντρεύονταν είτε Φράγκους είτε Ιταλούς, κανένα όμως άρρεν μέλος δεν έφευγε από την ορθόδοξη πίστη. Οι κόρες πιθανόν να θεωρούνταν αναλώσιμες για τα συμφέροντα της ελληνικής διπλωματίας, όπως πιθανώς να συνέβει με τις δύο συζύγους του Αντόνιο Ατζαγιόλι, δούκα των Αθηνών, την Ελένη Χαλκοκονδύλη και την Μαρία Μελισσηνού.

Οι Έλληνες γαιοκτήμονες επεδίωκαν να αφομοιωθούν από τους φλωρεντινούς κοινωνικούς θεσμούς. Το γαλλικό Χρονικό αναφέρει περιστατικά που αφορούν τις περιοχές κοινής χρήσης, τις casaux de percons στην Κορινθία. (συνεχίζεται)