Η Κόρινθος και η Σικυώνα στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και – ο μεσογειακός κυκλώνας ; – τον Σεπτέμβριο του 480 π.χ. (μέρος α ΄)

Νίκος Πουλόπουλος

Ο Νίκος Πουλόπουλος διδάσκει Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμό στο πανεπιστήμιο του Μιζούρι – Σεντ Λούις

Η Ιστορία μιας Καταιγίδας και η Αμνησία ενός Πολέμου

Ο καταστροφικός Ιανός των τελευταίων ημερών ήρθε να μας υπενθυμίσει την περιοδικότητα αυτών των ακραίων καιρικών φαινομένων του Φθινοπώρου στην ελληνική επικράτεια. Η διαχρονικότητα τους αυτή μάλιστα μας δίνει και το έρεισμα να επιστρέψουμε, όχι μόνο μετεωρολογικά, αλλά κυρίως ιστορικά στην αναψηλάφηση των δραματικών γεγονότων που έλαβαν χώρα πριν ακριβώς 2.500 χιλιάδες χρόνια στον ελληνικό χώρο –  με την έντονη συμμετοχή και των κατοίκων της Κορινθίας εκείνη την εποχή. Τα γεγονότα αυτά όχι μόνο σφράγισαν στη συνέχεια, για πολλές δεκαετίες, τη μοίρα του ελληνικού κόσμου, αλλά και επέτρεψαν τη σύλληψη και διαμόρφωση του Δυτικού πολιτισμού, όπως τον γνωρίζουμε εδώ και  πολλούς αιώνες.

Όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος στις Ιστορίες του, η κοινή απόφαση στον Ισθμό της Κορίνθου, όσων ελληνικών πόλεων δεν είχαν συνταχθεί ήδη με τους Πέρσες, να σταματήσουν την επέλαση των εχθρικών δυνάμεων του στρατού του Ξέρξη στις Θερμοπύλες και του ναυτικού του στο Αρτεμήσιο ελάμβανε σάρκα και οστά στα μέσα του Σεπτέμβρη του 480 π.Χ. Η Κορινθία ήταν πλέον στα όπλα. Τετρακόσιοι οπλίτες από την πόλη της Κορίνθου και άλλοι διακόσιοι από την περιοχή του Φλειούντα ένωσαν τις δυνάμεις τους με τις υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις (6.000-7.000 στο σύνολο τους) στο στενό των Θερμοπυλών υπό την αρχηγία του Σπαρτιάτη Λεωνίδα και για δυο μέρες απέτρεψαν όποια προσπάθεια των Περσών να διαβούν το ιστορικό πέρασμα. Την τρίτη μέρα, και όταν ήταν πλέον γνωστό ότι μέρος του περσικού στρατού κινούνταν με σκοπό να κυκλώσει τις ελληνικές δυνάμεις, υπάκουσαν τη διαταγή του Λεωνίδα να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να επιστρέψουν στον Ισθμό όπου ετοιμάζονταν η δεύτερη γραμμή άμυνας ώστε να προστατευθεί η Κόρινθος και η Πελοπόννησος από την περσική εισβολή.

Την ίδια εποχή (και σύμφωνα με κάποιους ερευνητές μεταξύ 17-19 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ.),  σε ένα ναυτικό πέρασμα αυτή την φορά, μεταξύ των ακτών της Μαγνησίας και την Εύβοιας, στο Αρτεμήσιο, ο ελληνικός στόλος με 270 πλοία, εκ των οποίων 40 είχε στείλει η Κόρινθος και 12 η Σικυώνα, σταμάτησε τον υπερδιπλάσιο στόλο των Περσών και έδωσε μια πρώτη ελπίδα πιθανής νίκης για το μέλλον. Η αφήγηση του Ηροδότου μας δίνει όμως και το μέγεθος της καταστροφής του περσικού στόλου εξαιτίας ενός καιρικού φαινομένου που έμοιαζε με μεσογειακό κυκλώνα και που παρέμεινε στην περιοχή της Θεσσαλίας και ανοικτά των ακτών της Εύβοιας για 2-3 μέρες. Να πως περιγράφει ο ιστορικός τις καταστροφές λόγω του καιρού στον κύριο όγκο του ναυτικού των Περσών τη νύχτα πριν τη ναυμαχία στο Αρτεμήσιο:

ἐγίνετο δὲ ὕδωρ τε ἄπλετον διὰ πάσης τῆς νυκτὸς καὶ σκληραὶ βρονταὶ ἀπὸ τοῦ Πηλίου· οἱ δὲ νεκροὶ καὶ τὰ ναυήγια ἐξεφορέοντο ἐς τὰς Ἀφέτας, καὶ περί τε τὰς πρῴρας τῶν νεῶν εἱλέοντο καὶ ἐτάρασσον τοὺς ταρσοὺς τῶν κωπέων. (Ηρόδοτος,Ἱστορίαι 8.12.1)

Και άνοιξαν οι καταρράκτες του ουρανού κι έβρεχε ολονυχτίς και με βροντές τρομερές απ᾽ το Πήλιο· και τα πτώματα των νεκρών και τα συντρίμμια των ναυαγίων ξεβράζονταν από το κύμα στη στεριά, στις Αφέτες, και πεδικλώνονταν στις πλώρες των καραβιών και ρήμαζαν τα κουπιά στο πλατύ τους μέρος.

Η καταστροφή μάλιστα ήταν ολοκληρωτική για μία μοίρα του ναυτικού των Περσών (περί τα 200 πλοία) που σχεδίαζε να περικυκλώσει τον ελληνικό στόλο περιπλέωντας τις Ευβοϊκές ακτές. Η σφοδρή καταιγίδα έριξε με ορμή τα πλοία τους στις βραχώδεις ακτές και κανένα δεν διεσώθει. Αυτή ήταν κατά τον Ηρόδοτο μια ξεκάθαρη ένδειξη ότι οι θεοί δεν είχαν αφήσει τους Έλληνες στην μοίρα τους αλλά συνέδραμαν στον άνισο αυτό αγώνα τους, εξηγώντας ότι:

ἐποιέετό τε πᾶν ὑπὸ τοῦ θεοῦ ὅκως ἂν ἐξισωθείη τῷ Ἑλληνικῷ τὸ Περσικὸν μηδὲ πολλῷ πλέον εἴη. (Ηρόδοτος, Ἱστορίαι 8.13.1)

Κι όλα αυτά ήταν έργο του θεού, για να έρθει και να εξισωθεί ο Περσικός στόλος με τον Ελληνικό και να μην είναι πολύ μεγαλύτερος.

Συνεχίζεται.

Ο Νίκος Πουλόπουλος διδάσκει Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμό στο πανεπιστήμιο του Μιζούρι – Σεντ Λούις

poulopoulos.nikos@gmail.com