Τα θωρηκτά «Κιλκίς» και «Λήμνος»: Τα βαρύτερα οπλισμένα πολεμικά πλοία του ελληνικού Στόλου

Τα θωρηκτά «Κιλκίς» και «Λήμνος» του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού αγοράστηκαν από τις ΗΠΑ μαζί στις 30 Ιουνίου του 1914. Ήταν και τα δύο αμερικανικής κατασκευής του 1905. Η αγορά τους έγινε με βεβιασμένες ενέργειες της Ελληνικής Κυβερνήσεως, σε μια προσπάθεια αντισταθμίσεως των τουρκικών ναυτικών εξοπλισμών, χωρίς να είναι και τα απολύτως κατάλληλα. Κύριο μειονέκτημά τους ήταν η μικρή ταχύτητα και το ότι ήταν χαμηλά για ωκεανοπλοΐα.

Υπηρέτησαν από το 1914 μέχρι το 1935 ενώ βυθίστηκαν στο αγκυροβόλιο από γερμανικά Junkers το 1941.

Πως φτάσαμε στην αγορά

Το Ναυτικό των Οθωμανών είχε παραγγείλει δύο θωρηκτά από την Γερμανία και δύο ακόμη του νέου για την εποχή τύπου dreadnought από την Βρετανία. Αντιδρώντας αμέσως η Ελλάδα προχώρησε στην παραγγελία ενός dreadnought από την Γερμανία του «Σαλαμίς» το 1913 και ενός ακόμη από την Γαλλία («Βασιλεύς Κωνσταντίνος») την ίδια περίοδο.

Παράλληλα και ως επείγουσα λύση αποφασίστηκε η αγορά δύο θωρηκτών από τις ΗΠΑ του «Κιλκίς» (ΒΒ-23) και του «Λήμνος» (ΒΒ-24),   έναντι συνολικού τιμήματος 12,535,276 $.

Η ένταξη στο Βασιλικό Ναυτικό

Τα σκάφη μεταβιβάστηκαν, απο το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό όπου και επιχειρούσαν απο το 1908 ως USS Mississippi και USS Idaho αντίστοιχα,σε πολύ σύντομο χρόνο εξαιτίας της έντασης που υπήρχε ήδη στην Ευρώπη μετά και την δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand της Αυστρίας.

Αμέσως με την άφιξή τους, τον Ιούλιο του 1914 τα πλοία εντάχθηκαν στο Στόλο και το «Κιλκις» έγινε η ναυαρχίδα του ελληνικού Στόλου.

Η δράση κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά

Τα πλοία είδαν περιορισμένη δράση κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου κυρίως με καθήκοντα φύλαξης ναυστάθμων. Είχε προηγηθεί η κατάληψη και η κατάσχεση των δύο θωρηκτών από τις γαλλικές δυνάμεις στις 19 Οκτωβρίου του 1916 (Νοεμβριανά) εξαιτίας της ελληνικής ουδετερότητας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα θωρηκτά ουσιαστικά παροπλίστηκαν καθώς αχρηστεύθηκαν τα πυροβόλα τους, και αφαιρέθηκε όλος ο οπλισμός τους και οι τορπίλες τους.

Μετά το σχηματισμό κυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλουη οποία και κήρυξε τον πόλεμο στις κεντρικές δυνάμεις τα πλοία επανήλθαν στην πρότερή τους κατάσταση και αργότερα το 1919 τα δύο θωρηκτά  έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις της Κριμαίας κατά των Μπολσεβίκων στον Εύξεινο Πόντο, υπό τον Υπνχο Γ. Κακουλίδη, μαζί με αντιτορπιλικά «Λέων»  και «Πάνθηρ».

Στη Μικρασιατική Εκστρατεία και τα πλοία είχαν ενεργό δράση, το «Λήμνος» ήταν η αρχηγίδα του Β’ Στόλου υπό τον Υπνχο Γ. Καλαμίδα που είχε έδρα τη Σμύρνη και αποστολή την επιτήρηση των παραλίων του Βοσπόρου, της Προποντίδος και της Μ. Ασίας και το «Κιλκίς» πήρε μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις όπως το Μάρτιο του 1920 όταν μαζί με βρετανική ναυτική Μοίρα βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, ή τον Ιούλιο του 1920 όταν υποστήριξε αποβατική ενέργεια 7000 στρατιωτών στην Πάνορμο (Μπαντίρμα).

Μετά την κατάρρευση του μετώπου στη Μικρά Ασία, τον Αύγουστο του 1922, όπου έδωσε τέλος στις επιχειρήσεις και για το Π.Ν. τα θωρηκτά επέστρεψαν στην Ελλάδα, μεταφέροντας στρατιώτες και αμάχους.

Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1922 το θωρηκτό «Λήμνος» συντάχθηκε στο κίνημα του  στρατού, μαζί με άλλα σκάφη του Στόλου με τον Δημήτριο Φωκά κυβερνήτη του.

Το τέλος της δόξας

Το 1932 τα δύο θωρηκτά αποσύρθηκαν από την ενεργό υπηρεσία και συνέχισαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως εκπαιδευτικά πλοία και κυρίως σαν Σχολή Πυροβολικού. Επίσημα τα σκάφη αποσύρθηκαν από υπηρεσία το 1935 με την τότε αναδιάρθρωση του Ναυτικού.

Με την γερμανική εισβολή στις 6 Απριλίου του 1941 και τα δύο πλοία εξακολουθούσαν να βρίσκονται στο ναύσταθμο Σαλαμίνας χωρίς καμία επιχειρησιακή αξία παρά μόνο ως αντιαεροπορικό πυροβολείο του
ναυστάθμου.

Στις 23 Απριλίου του 1941 η Luftwaffe πραγματοποίησε μια μεγάλη επιδρομή που σα στόχο είχε τα σκάφη του Στόλου και τις εγκαταστάσεις του ναύσταθμο Σαλαμίνας. Το μεν «Κιλκίς»  βυθίστηκε μέσα στο λιμάνι δεχόμενο τρεις βόμβες στο μεσόστεγο και αριστερά απο γερμανικό
βομβαρδιστικό Stuka ενώ το «Λήμνος» ρυμουλκήθηκε στα αβαθή για να αποτραπεί η βύθισή του.

Το «Κιλκίς» ανασύρθηκε μετά το τέλος του πολέμου ενώ μαζί με το «Λήμνος» πουλήθηκαν για παλιοσίδερα, στις αρχές της δεκαετίας του΄50.

Τα χαρακτηριστικά των θωρηκτών

Λήμνος ΒΒ-24 (1914-1932)

Διαστάσεις: 114,6 / 23,5 / 7,5 μέτρα
Εκτόπισμα: 13.000 / 14.065 τόν.
Πρόωση: 1.400 hp
Ταχύτητα: 17 κόμβοι
Οπλισμός:
4 πυροβόλα των 305 χιλ./45 σε δίδυμους πύργους,
8 πυροβόλα των 203 χιλ./45 σε 4 δίδυμους πλευρικούς πύργους,
8 πυροβόλα των 178 χιλ./45 σε 4 δίδυμους πλευρικούς πύργους,
11 πυροβόλα 76 χιλ., 4 πυροβόλα 57χιλ. και
2 πυροβόλα Α/Α 76 χιλ.
Θωράκιση: Στο σκάφος 229 έως 92 χιλ., στους πύργους 305 έως 203 χιλ.

Κιλκίς ΒΒ-23 (1914-1931)

Διαστάσεις: 114,3 / 23,5 / 7,5 μέτρα
Εκτόπισμα: 13.000 / 14.465 τόν.
Πρόωση: 1.400 hp
Ταχύτητα: 17 κόμβοι
Οπλισμός:
4 πυροβόλα των 305 χιλ./45 σε δίδυμους πύργους,
8 πυροβόλα των 203 χιλ./45 σε 4 δίδυμους πλευρικούς πύργους,
8 πυροβόλα των 178 χιλ./45 σε 4 δίδυμους πλευρικούς πύργους,
11 πυροβόλα 76 χιλ., 4 πυροβόλα 57χιλ. και
2 πυροβόλα Α/Α 76 χιλ.
Θωράκιση: Στο σκάφος 229 έως 92 χιλ., στους πύργους 305 έως 203 χιλ.

Πηγή: Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού