Αρχαίο κοχύλι ηχεί ακόμα, μετά από 18.000 χρόνια.

Ένα μεγάλο κοχύλι, «παραπεταμένο» σε ένα μουσείο εδώ και δεκαετίες θεωρείται πλέον το παλαιότερο γνωστό κέλυφος – και εξακολουθεί να λειτουργεί, παράγοντας ένα βαθύ, έντονο ήχο από το μακρινό παρελθόν.

Το κέλυφος βρέθηκε κατά την ανασκαφή ενός σπηλαίου με προϊστορικές τοιχογραφίες το 1931 στα Γαλλικά Πυρηναία και μέχρι πρόσφατα θεωρούσαν ότι πρόκειται για τελετουργικό ποτήρι. Οι αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Τουλούζης πρόσφατα το επανεξέτασαν και αποφάσισαν ότι είχε τροποποιηθεί πριν από χιλιάδες χρόνια για να χρησιμεύσει ως όργανο ανέμου και κάλεσαν έναν Γάλλο μουσικό να το παίξει.

“Όταν το άκουσα για πρώτη φορά, για μένα ήταν ένα μεγάλο συναίσθημα – και ένα μεγάλο άγχος”, δήλωσε η αρχαιολόγος Carole Fritz.  Φοβόταν ότι το κοχύλι 12 ιντσών (31 εκατοστών) μπορεί να καταστραφεί, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Αντιθέτως παρήγαγε καθαρές νότες. (ακούστε εδώ)

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι είναι περίπου 18.000 ετών και τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science Advances. Τα κοχύλια έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως σε μουσικές και τελετουργικές παραδόσεις, συμπεριλαμβανομένης της αρχαίας Ελλάδας, της Ιαπωνίας, της Ινδίας και του Περού. Το κελύφος που βρέθηκε στο σπήλαιο Marsoulas είναι πλέον το παλαιότερο γνωστό παράδειγμα. Το προηγούμενο είχε βρεθεί στη Συρία και είχε ηλικία περίπου 6.000 ετών, δήλωσε ένας άλλος αρχαιολόγος της ομάδας, Gilles Tosello.

Η διαπίστωση έγινε μετά από μια πρόσφατη απογραφή στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Τουλούζης. Οι ερευνητές παρατήρησαν κάποιες ασυνήθιστες τρύπες στο κέλυφος, καθώς βασικά το άκρο του ήταν σπασμένο. Μία πιο λεπτομερής επιθεώρηση αποκάλυψε ότι το άνοιγμα ήταν αποτέλεσμα εσκεμμένης τεχνικής, όχι τυχαίας φθοράς, αναφέρει ο Tosello.

Με τη χρήση μιας μικρής ιατρικής κάμερας, διαπίστωσαν ότι μια δεύτερη τρύπα είχε γίνει προσεκτικά στον εσωτερικό θάλαμο του. Εντόπισαν επίσης ίχνη κόκκινης χρωστικής στο στόμιο του, παρόμοια με ένα διακοσμητικό μοτίβο που βρέθηκε στον τοίχο του σπηλαίου Marsoulas.

Η Margaret Conkey, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα αναφέρει: “Αυτή η ανακάλυψη μας υπενθυμίζει ότι η ζωή αυτών των ανθρώπων, ήταν πολύ πιο πλούσια και περίπλοκη από απλώς πέτρινα εργαλεία”.

Το σπήλαιο Marsoulas δεν βρίσκεται κοντά σε ωκεανό, οπότε οι προϊστορικοί άνθρωποι πρέπει είτε να έχουν μετακινηθεί ευρέως είτε να χρησιμοποιούσαν εμπορικά δίκτυα για να αποκτήσουν το «μουσικό όργανο», ανέφεραν οι Conkey και οι ερευνητές.

«Αυτό που κάνει τα κοχύλια τόσο ενδιαφέροντα είναι ότι η σπειροειδής κοιλότητα που σχηματίζεται φυσικά είναι απόλυτα ικανή να αντηχεί μουσικά», δήλωσε ο Rasoul Morteza, συνθέτης στο Μόντρεαλ, ο οποίος έχει μελετήσει ακουστική κελύφους.

Χρησιμοποιώντας ένα τρισδιάστατο αντίγραφο, οι αρχαιολόγοι σκοπεύουν να συνεχίσουν να μελετούν το εύρημα και το φάσμα των δυνατοτήτων του. Ο Τοσέλο είπε ότι ελπίζει να ακούσει το αρχαίο όργανο να παίζεται κάποια στιγμή μέσα στο σπήλαιο όπου βρέθηκε.

«Είναι εκπληκτικό όταν κάποιο αντικείμενο ξεχνιέται κάπου και ξαφνικά επιστρέφει στο φως», είπε.

[AP, CHRISTINA LARSON]