Σφοδρές οι αντιδράσεις για τη μελέτη ποδηλατόδρομου στο μετρικό δίκτυο της Πελοποννήσου

Την ώρα που η Ευρώπη επενδύει στρατηγικά στις σιδηροδρομικές μεταφορές, προωθώντας τις ως βασικό πυλώνα της πράσινης μετάβασης, στην Ελλάδα άνοιξε ξανά μια εκρηκτική συζήτηση: τι μέλλει γενέσθαι με το μετρικό σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου;

Μια προκήρυξη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), για λογαριασμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, άναψε φωτιές, καθώς προβλέπει την εκπόνηση προμελέτης για τη μετατροπή σχεδόν 300 χιλιομέτρων παλαιού σιδηροδρομικού δικτύου σε ποδηλατόδρομο και πεζόδρομο, χωρίς να έχει προηγηθεί διαβούλευση με τοπικούς φορείς ή επιστημονικούς συλλόγους.

 Η ουσία της προκήρυξης

Η διακήρυξη αφορά δύο μεγάλα έργα:

• Μέγαρα – Κόρινθος (44 χλμ)
• Κόρινθος – Καλαμάτα (244 χλμ)

Στόχος είναι η μελέτη ποδηλατικών διαδρομών και πεζοδρόμων, με δημιουργία υποδομών ήπιων παρεμβάσεων, ζωνών πρασίνου, σημείων στάσης και σύνδεσης οικισμών εκατέρωθεν της γραμμής.

Οι αρμόδιοι διαβεβαιώνουν ότι δεν τίθεται θέμα αποξήλωσης της υποδομής και πως θα εξεταστούν εναλλακτικές λύσεις που θα επιτρέπουν την ταυτόχρονη ή εναλλάξ χρήση της γραμμής (π.χ. ποδηλατοδρεζίνες). Ωστόσο, το κόστος των προμελετών —3,5 εκατ. ευρώ— και ο τρόπος που ανακοινώθηκε το σχέδιο, πυροδότησαν έντονες αντιδράσεις.

Στο στόχαστρο η διαδικασία και η πρόθεση
Ο βουλευτής Μεσσηνίας της ΝΔ, Περικλής Μαντάς, κατέθεσε ερώτηση στη Βουλή καταγγέλλοντας την απουσία διαφάνειας και διαβούλευσης. Όπως σημειώνει, η μετατροπή της γραμμής σε ποδηλατόδρομο χωρίς τεκμηριωμένα κοινωνικά ή περιβαλλοντικά οφέλη, «ισοδυναμεί με de facto ακύρωση επενδύσεων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους».

Επιστημονική Κοινότητα & Σύλλογοι

Ο Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου προειδοποιεί πως ο άξονας Κόρινθος – Άργος – Τρίπολη – Καλαμάτα αποτελεί κρίσιμο τμήμα του Εθνικού Σιδηροδρομικού Δικτύου, με χαρακτηρισμό «ενεργού σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας» από τον ΟΣΕ και εντάσσεται τόσο στο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο όσο και στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (TEN-T).

Μάλιστα, τονίζουν πως τη δεκαετία 2004–2009 δαπανήθηκαν περίπου 80 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση της γραμμής, με στόχο την επαναλειτουργία της, ενώ το 2022 είχε εκπονηθεί μελέτη σκοπιμότητας για την αξιοποίησή της.

Το δίκτυο σήμερα: Εγκατάλειψη και προσδοκία

Από το 2011, η γραμμή τέθηκε σε αναστολή λειτουργίας λόγω μνημονιακών περικοπών, αλλά ποτέ δεν καταργήθηκε επίσημα. Η σημερινή της κατάσταση χαρακτηρίζεται ως υποβαθμισμένη, με διάσπαρτα μπάζα και φθορές.

Παρά ταύτα, η κοινή γνώμη στην Πελοπόννησο θεωρεί ότι υπάρχει ακόμα προοπτική επανεκκίνησης του σιδηροδρόμου, είτε ως περιφερειακού – προαστιακού, είτε μέσω τουριστικής αξιοποίησης.

 Οι τεχνικές λεπτομέρειες της προμελέτης

Σύμφωνα με την προκήρυξη:

• Προβλέπεται μελλοντικός ποδηλατόδρομος 2,4μ πλάτους και πεζόδρομοι συνολικής επιφάνειας 484.000 τ.μ.
• Θα δημιουργηθούν διαβάσεις, χώροι στάσης, φυτεύσεις, περίπτερα αναψυχής και συνδέσεις με τους οικισμούς.
• Το σκεπτικό: η γραμμή «θα μπορούσε να μετατραπεί σε δημόσιο χώρο υπαίθριων δραστηριοτήτων και ανάπλασης, προς όφελος των τοπικών κοινωνιών».

Το ΥΠΕΝ απαντά: «Όχι αποξήλωση – Μελέτες μόνο»

Πηγές του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ξεκαθαρίζουν στο ethnos.gr ότι «δεν προβλέπεται αποξήλωση της γραμμής», αλλά διερεύνηση λύσεων για παράλληλη χρήση της υποδομής, ακολουθώντας ευρωπαϊκά πρότυπα τουριστικού ποδηλατισμού (όπως οι διαδρομές EuroVelo).

Επισημαίνεται ότι η όποια πρόταση θα περάσει από τον ΟΣΕ και το Υπουργείο Μεταφορών για αξιολόγηση.

Τι ζητούν οι τοπικοί φορείς

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε Αργολίδα, Αρκαδία και Μεσσηνία ζητά:

• Την επαναλειτουργία της γραμμής ως προαστιακής και τουριστικής.
• Την προστασία των σταθμών που είναι χαρακτηρισμένοι διατηρητέα μνημεία.
• Τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων για έργα που αλλάζουν τον χαρακτήρα της περιοχής.

Το ερώτημα, όπως αντιλαμβάνεται κανείς,  δεν είναι απλώς αν θα μπουν ποδήλατα στις ράγες, αλλά αν η χώρα είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει μια βασική υποδομή μεταφορών για μια εναλλακτική χρήση που, αν και περιβαλλοντικά θετική, δεν έχει κοστολογηθεί ούτε αξιολογηθεί συγκριτικά με την αναβίωση του σιδηροδρόμου.

Η κυβέρνηση καλείται να απαντήσει με διαφάνεια:
Ποιο είναι το μακροπρόθεσμο σχέδιο για το δίκτυο Πελοποννήσου;
Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη από τη μετατροπή σε ποδηλατόδρομο;
Και, κυρίως, ποιος αποφασίζει για τη χρήση μιας υποδομής που ανήκει στους πολίτες;