Στη μνήμη της Σωτηρίας Λεονάρδου, που έφυγε σήμερα…

Το «Ρεμπέτικο» ήταν η κορυφαία στιγμή της συνεργασίας του Νίκου Γκάτσου με τον Σταύρο Ξαρχάκο. Κυκλοφόρησε το 1983 και έχει καταγραφεί στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού ως ένα έργο απαράμιλλης μουσικής τέχνης και αξεπέραστης ποιητικής κατάθεσης.
«Το ταλέντο του Ξαρχάκου πέτυχε κάτι μοναδικό: να γεννήσει ρεμπέτικα, με βάση όλα τα κλισέ και όλους τους δρόμους του είδους. Πήρε στα χέρια του τους ειδικούς κώδικες και τα κλειδιά και τα χρησιμοποίησε με τη μεγαλύτερη δυνατή προσήλωση και αυστηρότητα. Η ποίηση του Γκάτσου έπαιξε καταλυτικό ρόλο…», λέει ο Γιώργος Νοταράς, στο βιβλίο του «Το ελληνικό τραγούδι των τελευταίων 30 χρόνων».
Αφορμή, υπήρξε η ταινία του Κώστα Φέρρη, σε σενάριο του ίδιου και της Σωτηρίας Λεονάρδου, που απέσπασε πλήθος βραβείων: αργυρή άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, ειδικό βραβείο της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ της Βαλένθια, καλύτερης ταινίας, πρώτου γυναικείου ρόλου στη Σωτηρία Λεονάρδου και δεύτερου γυναίκειου ρόλου στη Θέμιδα Μπαζάκα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, καθώς και πέντε κρατικά βραβεία: καλύτερης ταινίας, σεναρίου, μακιγιάζ, τεχνικών επιτεύξεων και δεύτερου ρόλου στη Μπαζάκα…
Βέβαια, δεν κέρδισε βραβείο μουσικής! Όχι πως το ’χε ανάγκη, αφού τα τραγούδια έγραψαν ιστορία και έμειναν κλασικά εν τη γενέσει τους…
Η σύντροφος του Νίκου Γκάτσου Αγαθή Δημητρούκα, σ’ ένα κείμενό της με τίτλο «Το ταξίδι» στο «Ημερολόγιο 1999» των εκδόσεων «Διάμετρος», γράφει για το πώς γενηθηκαν τα τραγούδια:
«Όταν έγραφε τους στίχους για το “Ρεμπέτικο” μου έδινε την εντύπωση, αυτός που ένιωθε και έπραττε τόσο μακριά από κάθε εξουσία και εξουσιαστή, πως είχε την ανώτερη εξουσία και την μεγαλύτερη δύναμη στα χέρια του. Έγραφε παντού. Στο διαμέρισμα που μέναμε στην Κυψέλη («Στης πίκρας τα ξερόνησα», «Μπουρνοβαλιά», «Το δίχτυ»), στο σπίτι μου στο χωριό μου, όπου είχαμε πάει για λίγες μέρες («Μάνα μου Ελλάς») και στο σπίτι της Μαρίας και του Σωτήρη Μουστάκα («Καίγομαι – καίγομαι»). Ήταν τα γενέθλια της λατρεμένης και σε μας κόρης τους και της πήγαμε δώρο μια κόκκινη γραφομηχανή. Παίζοντας ο Νίκος, άρχισε να γράφει:
“Καίγομαι καίγομαι
ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά…”.
Όταν τελείωσε, μας
είπε χαριτολογώντας, πως έγραψε κι εκείνος ένα “σκυλάδικο”…».

Στο σάουντρακ – διπλός δίσκος με εξώφυλλο ένα πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη – τραγούδησαν ο Νίκος Δημητράτος, ο Τάκης Μπίνης, η Σωτηρία Λεονάρδου (στο δισκογραφικό της ντεμπούτο), ο Κώστας Τσίγγος, ο Κώστας Ματζόπουλος, ο Νίκος Μαραγκόπουλος και ο Σταύρος Ξαρχάκος:
«Μάνα μου Ελλάς», «Στης πίκρας τα ξερόνησα», «Καίγομαι – καίγομαι», «Μπουρνοβαλιά», «Εμένα λόγια μη μου λες», «Στην Αμφιάλη», «Το δίχτυ», «Στη Σαλαμίνα», «Το πρακτορείο». Το υλικό συμπληρώνουν δύο διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών, «Τα παιδιά της Άμυνας» και «Ιμιτλερίμ». Υπάρχει ακόμα ένα τραγούδι, «Στου Θωμά», σε στίχους του Κώστα Φέρρη.
Στους στίχους του Γκάτσου για το «Ρεμπέτικο» (μαζί με τη «Μυθολογία» του Μάνου Χατζιδάκι και τους «Δροσουλίτες» του Χριστόδουλου Χάλαρη) έκανε μνεια ο Οδυσσέας Ελύτης: «Ξεπερνούν κατά πολύ μερικά μεγαλεπήβολα σύγχρονα ποιητικά μας έργα και διδάσκουν τι πάει να πει αρρενωπότητα της δημοτικής παράδοσης, οργανική λειτουργία της ομοιοκαταληξίας, ήθος της ελληνικής» («Εν λευκώ», «Ίκαρος», 1992).
Comments