By ΜΑΤΘΑΙΟΥ Χ. ΑΝΔΡΕΑΔΗ (Μέρος Β ΄)
Όλες οι Εθνικές Συνελεύσεις, είχαν αναγγείλει την επεξεργασία ενός εθνικού Αστικού κώδικος, με βάση το ρωμαιοβυζαντινό δίκαιο και τις νεώτερες νομοθεσίες. Μέχρις ότου, όμως, συνταχθεί ένας τέτοιος Κώδικας, περιορίζονταν να καθιερώνουν, αποκλειστικά, τη γενική εφαρμογή του εγχειρίδιου του Αρμενόπουλου, χωρίς να παραμερίζεται, με οποιοδήποτε τρόπο, η ισχύς του εθιμικού δικαίου. Κατά το διάστημα που κυβερνούσε τη χώρα η κυβερνητική επιτροπή, μέχρι την άφιξη του Όθωνος, στο πεδίο του δικαίου υπήρχε, μετά την κατάργηση της δικαιοσύνης, εκτός των ειρηνοδικείων, όπως είδαμε, πλήρης ανεπάρκεια. “Δια το ανεπαρκές των νόμων, τα δικαστήρια παρηγγέλθησαν να προστρέχουν εις τους των αυτοκρατόρων, τον Αρμενόπουλον, τον ορθόν λόγον και την επιείκειαν” . Η προσθήκη αυτή του ορθού λόγου και της επιείκειας, έγινε αφορμή κωμικού επεισοδίου, το οποίο διηγείται ο Νικ. Δραγούμης: “Πρόεδρός τις Πρωτοκλήτου (Δικαστηρίου) έντιμος μεν (…) αμαθής δε και το χείρον, γυμνός κρίσεως, επέστειλεν εις την επί της Δικαιοσύνης Γραμματείαν, αναφοράν εν ή έλεγεν ότι εκ των βιβλίων, όσα παρηγγέλθη να συμβουλεύεται, Αρμενόπουλον μεν και απάνθισμα των εγκληματικών νόμων, ευρών ηγόρασε, επιείκειαν όμως και ορθόν λόγον, ει και επιμελώς ηρεύνησε και ουδέ χρημάτων εφείσθη, ουδαμού ανεκάλυψεν. όθεν, παρεκάλει, να σταλή αυτώ εν αντίτυπον επιεικείας και έν ορθού λόγου, ων την τιμήν ήτο πρόθυμος ν’αποτίση” .
Τον Απρίλιο του 1834,ίσχυσε ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας με 1101 άρθρα. Με βάση αυτόν, έπρεπε να διεξάγονται οι πολιτικές δίκες. Λίγο αργότερα, ίσχυσε ο Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας. Και οι τρείς ήσαν από μετάφραση εκ του Γερμανικού, ενώ ο Εμπορικός Κώδικας, που καθιερώθηκε, ήταν μετάφραση εκ του Γαλλικού.
Με το από 23.2.1835 β.δ. της αντιβασιλείας, ίσχυσε στη χώρα μας, μέχρι το 1946, η αστική νομοθεσία, που καθιέρωσε η Βαυαροκρατία. Με αυτή καθιερώθηκε ταυτόχρονα, και η ισοτιμία νόμου και εθίμων, όπου αυτά ίσχυαν. Εθιμα, ήσαν “όσα αι πολυχρόνιοι και αδιάκοποι συνήθειαι ή αποφάσεις Δικαστηρίων καθιέρωσαν” και σε περίπτωση συγκρούσεώς τους με το νόμο, υπερίσχυαν.
Με το β.δ. της 23ης Οκτωβρίου (3ης Νοεμβρίου), 1836 ιδρύθηκε το Ειρηνοδικείο Κορίνθου και με το από 26ης Ιανουαρίου (10 Φεβρουαρίου) 1839 β.δ., καθορίσθηκε ότι “αντί των υπαρχόντων δύο κατά την διοίκησιν Κορινθίας, συσταίνονται ήδη εν αυτή τέσσαρα ειρηνοδικεία, φέροντα την επωνυμίαν ειρηνοδικεία Κορίνθου, Τρικκάλων, Νεμέας και Φενεού”. Το ειρηνοδικείο Κορίνθου, που έδρευε στην Κόρινθο, περιελάμβανε στη δικαιοδοσία του τους δήμους Κορίνθου, Περαχώρας, Σολυγείας, Ρυτού, Υρενθίου, Αγιονορίου, Απίας, Αιγιαλείας, Λεχαίου και Σικυώνος. Το ειρηνοδικείο Τρικκάλων που έδρευε “από μεν 1ης Απριλίου μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου εις Τρίκκαλα, από δε 1ης Οκτωβρίου μέχρι τέλους Μαρτίου εις το Κάτω Ξυλόκαστρον” ιδρύθηκε με το β.δ. της 26ης Ιαν.-10 Φεβρ. 1839 και είχε στη δικαιοδοσία του τους δήμους Τρικκάλων, Ζάχολης, Αιγείρας, Γελήνης, Παναρήτης, Πελήνης και Κάτω Πελήνης .
Το ειρηνοδικείο Νεμέας, που έδρευε στον Αγιο Γεώργιο ιδρύθηκε με το β.δ. της 26 Ιαν – 10 Φεβρ. 1839 και περιελάμβανε στη δικαιοδοσίαν του τους δήμους “Νεμέας, Φλίαντος (Κλεωνών), Στυμφαλίας, Τυτάνης, Ορεξίου και Μελαιών”.
Τέλος το ειρηνοδικείο Φενεού, που έδρευε στα Καλύβια Φενεού, περιελάμβανε στη δικαιοδοσία του τους δήμους “Φενεού, Ανω Φενεού, Χελυδωρέας, Καρίας, Στενού, Ταρσού, Κυλληνίας, Μεσσηνού και Καστανέας.
Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι μέχρι τότε οι Ειρηνοδίκες, διορίζονταν εκλεγόμενοι από το λαό, ενώ από την εποχή της Διοικητικής Επιτροπής και ύστερα, διορίζονταν από την Κυβέρνηση, εκτελώντας, ακόμη και χρέη συμβολαιογράφων.
Τα Ειρηνοδικεία, παρ’όλα αυτά, ως κατώτερα δικαστήρια, με τη δικαιοδοσία τους, διεδραμάτισαν σοβαρό ρόλο στην απονομή της αστικής και μερικά (πταίσματα και λίγα πλημμελήματα), της ποινικής δικαιοσύνης.
Όμως, δεν έλλειψαν τα ευτράπελα, όπως παραπάνω, ακόμη και ασυδοσίες, όταν συγκεκριμένα, κάποιος Ειρηνοδίκης, διαπιστώνοντας κενό στο ποινικό δίκαιο, εξέδωσε δικό του διάταγμα που πίστευε ότι μπορούσε να θέσει σε ισχύ . (συνεχίζεται)
Comments