Η συμμετοχή των Κορινθίων στον Αγώνα του 1821 (μέρος β΄τελευταίο)

του Νίκου Βλαχάκη

Εκτός από τα πολεμικά οι Κορίνθιοι νοιάστηκαν και για τη μόρφωση των παιδιών τους. Όπου δεν υπήρχαν σχολεία με τούρκικη άδεια, βρήκαν έγκαιρα τον τρόπο, σε απόμακρα μοναστήρια να λειτουργούν τα Κρυφά Σχολεία και οι ίδιοι βοηθούσαν παρόμοιες καταστάσεις με τη διενέργεια εράνων!…

Επιπλέον οι Κορίνθιοι, και κυρίως οι Κορίνθιες, που είχαν στην ψυχή τους απέραντη ελπίδα, νοιάστηκαν και για την ευπρεπισμένη εμφάνιση ανδρών και γυναικών: Γνωστή είναι και αξιοθαύμαστη και σήμερα η γυναικεία φορεσιά της Περαχώρας (καθημερινή, γιορτινή και νυφιάτικη), για τον πλούτο και την ποικιλία των κεντημάτων της Στυμφαλίας, όπως λέγονταν. Θα’ ταν παράλειψη να μην αναφερθούμε και σ’ αυτό. Και σε άλλη κορινθιακή εκδήλωση είχαμε σημειώσει ότι τα πολυποίκιλα κεντήματα των τμημάτων της φορεσιάς αυτής αποπνέουν χάρη, ομορφιά μαζί με την ψυχική γαλήνη και την ηθική καλλιέργεια της Κορίνθιας κεντήστρας.

Από τις 14 του Μάρτη του 1821 ως τις 25 του ίδιου μήνα, ανήμερα του Ευαγγελισμού, η Επανάσταση γενικεύεται σε όλο το Μοριά. «Οι Κορίνθιοι τη 14^η του Μάρτη σημειώνουν ως πρώτη ημέρα της έναρξης» με την επίθεση του Θεοχαράκη Ρέντη και Νικολ. Σολιώτη εναντίον των τούρκων ταχυδρόμων στα σύνορα Κορινθίας-Καλαβρύτων. Στις 15 του Μάρτη στη Λαύκα και στην Περαχώρα γίνονται διάφορες σχετικές εκδηλώσεις: φόνος εισπράκτορα του Κιαμίλ, συγκέντρωση οπλοφόρων για αποκλεισμό των Μεγάλων Δερβενίων (Γεράνεια) και οι βασικότερες ετοιμασίες για έναν πολύχρονο αγώνα συνεχίστηκαν κυρίως στα χωριά της ορεινής Κορινθίας.

Ο Κιαμίλ βρίσκεται στην Τριπολιτσά, για να’ ναι κοντά στο κέντρο των επαναστατικών κινήσεων. Είχε αφήσει ως τοποτηρητή στον Ακροκόρινθο τη μητέρα του, την τρομερή Νουρί Μπεγίνα. «Στις 22 του Μάρτη οι Τούρκοι, σέρνοντας μαζί τους και Κορίνθιους ομήρους, ανεβαίνουν στο Κάστρο για ασφάλεια» κι ο ποιητής συνεχίζοντας λέει:

Ολιγόστευαν οι σκύλοι,

Και Αλλά εφώναζαν, Αλλά

Και των Χριστιανών τα χείλη

Φωτιά εφώναζαν, φωτιά.

«Αποβραδίς όμως πιάνονται τα υψώματα γύρω από το Κάστρο, το Πεντεσκούφι, από τους Σοφικίτες κλεφτοκαπεταναίους και η Στιμάγκα από τον αρχηγό της Βόχας παπα-Θανάση Πιτσούνη».

Η Περαχώρα ζει μέσα σ’ επαναστατική ατμόσφαιρα. Οι Περαχωρίτες με αρχηγό το Γεώργιο Διδασκαλόπουλο, οι Κλενιάτες, Σοφικίτες κ.ά. προχωρούν, φτάνουν και πολιορκούν τον Ακροκόρινθο. Είχαν ως τόπο συγκέντρωσης τις Κεγχρεές. Ο στρατός μας τότε ήταν ο… οπλισμένος λαός! Οι άλλοι Μοραϊτες πήραν θάρρος, μόλις έμαθαν την επανάσταση των Κορινθίων, αφού όλοι γνώριζαν ότι η Κορινθία ήταν ο πιο στρατηγικός τόπος, ήταν η κιβωτός του Μοριά.

Φυσικό ήταν μέσα σ’ αυτό το γενικό ξεσηκωμό να παρουσιάζονται και κάποιες θλιβερές εκδηλώσεις, απαράδεκτες, κάποιων επώνυμων προσώπων. Δε θα σταθούμε σ’ αυτές. Εξάλλου κοντά στα λαμπρά κατορθώματα φυσικό είναι να παρουσιάζονται και κάποιες σκοτεινές πλευρές. Δεν είμαστε άγγελοι!..

Η επανάσταση έχει πια σταθεροποιηθεί στο Μοριά. Οι Τούρκοι περιέπεσαν σε οδυνηρό πανικό. Οι αρχηγοί τους προσπαθούν να τους συμμαζέψουν. Ο Ακροκόρινθος όμως, το «Άστρο της Ανατολής», όπως τον έλεγαν οι Τούρκοι, βρίσκεται ακόμη στα χέρια εκείνων και μάλιστα ισχυροποιούνται οι έγκλειστοι μετά τον ανεφοδιασμό τους από τον Κεχαγιάμπεη (23-4-21).

Ακολουθεί η νίκη των Ελλήνων στην Τριπολιτσά κι η σύλληψη του Κιαμίλ. Στις 10-1-22 παραδίνεται ο Ακροκόρινθος στους Έλληνες. Ακολουθεί η Α’ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου (Ιανουάρ. 1822), η οποία όρισε ως πρωτεύουσα της ελευθερούμενης Ελλάδας την Κόρινθο (15-1-22). Ήταν η πρώτη επίσημη εμφάνιση, που έκανε το Ελληνικό έθνος στην Κόρινθο. Η προσωρινή Διοίκηση, η Εθνική Βουλή, το Εθνικό Τυπογραφείο, το Νομισματοκοπείο εγκαταστάθηκαν στο επιβλητικό μέγαρο του Θεοχαράκη Ρέντη. Μεσολαβούν, βέβαια, κι εδώ κάποιες θλιβερές εκδηλώσεις, εμφύλιος έριδες! Χρειάζεται προσοχή! Κι όμως παρόλα τα λάθη που σημειώθηκαν στην Κόρινθο πρωτοθεμελιώθηκε η Διοίκηση του Ελληνικού έθνους! Κι ο ποιητής περίλυπος συνεχίζει:

         Η Διχόνοια που βαστάει        κειο το σκήπτρο, που σας δείχνει

         ένα σκήπτρο η δολερή,                      έχει αλήθεια ωραία θωριά

         καθενός χαμογελάει,             μην το πιάστε, γιατί ρίχνει

         παρ’ το, λέγοντας, και συ!     Εισέ δάκρυα θλιβερά.

Στις 6-7-22 έφτασε ο Δράμαλης με άπειρες ενισχύσεις. Γίνεται η άστοχη εκτέλεση του κρατούμενου Κιαμίλ με διαταγή του φρούραρχου ψευδο-Αχιλλέα, Ιάκωβου Θεοδωρίδη, Μονεμβασίτη κληρικού, γραμματοδιδάσκαλου, μετά από πρόταση του Δ. Κριεζή! Ακολουθεί η εγκατάλειψη του Ακροκορίνθου από τους Έλληνες, για την οποία δεν είναι ανεύθυνος κι ο Σωτηράκης Νοταράς!..

Ο Δράμαλης ανεβαίνει ανενόχλητος στο Κάστρο, νυμφεύεται τη χήρα του Κιαμίλ και ετοιμάζεται για τη μεγάλη επιδρομή του στο κέντρο του Μοριά. Έμεινε όμως άπρακτος στην πεδιάδα του Άργους. Όπως είναι γνωστό, φθείρονται πολλαπλά οι στρατιωτικές του δυνάμεις, γιατί κατά τον ποιητή:

Στέλνει ο άγγελος του ολέθρου

πείναν και θανατικό,

που με σχήμα ενός σκελέθρου

περπατούν αντάμα οι δυο

και πεσμένα εις τα χορτάρια

απεθαίνανε παντού

τα θλιμμένα απομεινάρια

της φυγής και του χαμού.

Γι’ αυτό αποφασίζει να γυρίσει στην Κόρινθο, αλλά στα Δερβενάκια (26-7-22) γίνεται η «νίλα του Δράμαλη», έπεσαν δηλ. χιλιάδες κορμιά τούρκικα κι εκείνος ταπεινωμένος και τσακισμένος φτάνει στην Κόρινθο χωρίς, βέβαια, και να το ελπίζει…

– Γράμματα πάνε κι έρχονται στων μπέηδων τα σπίτια.

– Κλαίνε τ’ αχούρια γι’ άλογα και τα τζαμιά για Τούρκους,

  κλαίνε μανούλες για παιδιά, γυναίκες για τους άντρες…

Από εκείνον τον Ιούλιο του ’22, για να ξεκαθαρίσει ο Μοριάς (κι εδώ οι Κορίνθιοι θα συνεργαστούν γενναία με τις υπόλοιπες Αγωνιστικές Δυνάμεις), στο έδαφος της Κορινθίας γίνονται φονικότατες μάχες: Η μάχη της Κλένιας (4-8-22), η μάχη του Βασιλικού κα της Βάλτσας (7 & 12-8-22), η μάχη της Περαχώρας (26-9-22), η μάχη της Κουρτέσσας και Αγ. Βασίλη (27 & 28-11-22).

Ακολουθεί κι ο θάνατος του Δράμαλη στην Κόρινθο (8-12-22) από άμετρη θλίψη!

Στις 6-1-23 γίνεται η μάχη στα Μαύρα Λιθάρια (Ζάχολης), όπου τραυματίστηκε ελαφρά κι ο Κορίνθιος καπετάνιος Παναγιωτάκης Γεραρής. Ακολουθεί και η β΄παράδοση του Ακροκορίνθου στους Έλληνες (26-10-1823), αφού, κατά την παράδοση, στην Κοινότητα του Άσσου είχε υπογραφεί η ιστορική συμφωνία, και στον Άσσο χτίστηκε κι ο παλιός ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών για ανάμνηση της οριστικής παράδοσης του Ακροκορίνθου. Να, γιατί στις 8 Νοέμβρη συνηθίζονται στον Άσσο τιμητικές εκδηλώσεις για την τρανή ημέρα!…

Ο χώρος δε μας επιτρέπει να ασχοληθούμε διεξοδικά με την εξιστόρηση των μαχών που έγιναν στον ένδοξο Κορινθιακό χώρο ούτε να πούμε πιότερα για την αυταπάρνηση των Κορινθίων απέναντι στον αιώνιο εχθρό μας, την Τουρκιά. Ούτε και ν’ αναφέρουμε τα ονόματα όλων των οπλαρχηγών και καπεταναίων της Κορινθίας. Συνοπτικά μόνο μπορούμε να πούμε ότι:

Το κάλεσμα του Γένους υποχρεώνει την κάθε νεότερη γενιά να γίνεται καλύτερη από την προηγούμενη και να σέβεται και να τιμά τις προηγούμενες. Χρέος μας είναι η έρευνα και η μελέτη της ιστορίας των προγόνων μας. Παλιοί, βέβαια, και νέοι Κορίνθιοι έχουν βαριά την υποχρέωση γι’αυτήν την ανίχνευση…

Κι ας το ξέρουν οι «φίλοι» κι οι εχθροί μας

Δεν είναι κάστρο για να πατηθεί

είναι το φως η Ελλάδα, που δε σβήνει.