Yποβρύχιο Πρωτεύς Υ-3, «Η τελευταία κατάδυση».

«Κι’ εκεί μέσα στα βάθη…
βαθιά, πιο βαθιά
σα σε τάφο
δίχως όνομα επάνω κανένα αφημένο
στων ανθρώπων τη μνήμη…» Άγγελος Σικελιανός, ‘’Ο Πρωτέας’’

Το υποβρύχιο Πρωτεύς, ήταν το πρώτο της σειράς των 4 υποβρυχίων τύπου Loire -Simonot, που ναυπηγήθηκαν στην Γαλλία στο διάστημα 1927-1930 (τα άλλα τρία ήταν τα:Τρίτων, Γλαύκος και Νηρεύς). Από τα αυτά υποβρύχια το μόνο που επέζησε της δίνης του β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επέστρεψε στην Ελλάδα ήταν ο Νηρεύς. Τα υπόλοιπα 3 απωλέσθηκαν γράφοντας όμως ξεχωριστές σελίδας δόξας για το Πολεμικό μας Ναυτικό.

Ο Πρωτεύς, με κυβερνήτη τον Πλωτάρχης Χατζηκωνσταντής (1906-1941), απέπλευσε για πολεμική περιπολία την 26η Δεκεμβρίου 1940 και το πρωί της 29ης Δεκεμβρίου βρισκόταν 10 έως 15 ν.μ. (ναυτικά μίλια) δυτικά της νήσου Σάσσωνος όταν εντόπισε εχθρική νηοπομπή (σύμπλευση πλοίων κατ΄ ομάδα), κινούμενη από τον Αυλώνα στο Μπρίνιζι. Η νηοπομπή κινείτο με ταχύτητα 10,5 κ. με το Sardegna πρωτόπλου της στήλης, η οποία συνοδευόταν από το τορπιλοβόλο Antares.

Το Sardegna αντελήφθη τις τορπίλες από την αριστερή του πλευρά και σήμανε συναγερμό στη νηοπομπή. Το ιταλικό πλοίο επλήγη από δύο τορπίλες και βυθίστηκε αργότερα καθώς ρυμουλκείτο προς το Μπρίντιζι. Από τους 262 επιβαίνοντες έχασαν τη ζωή τους 25.

Ο Πρωτεύς αναδύθηκε ακούσια μετά τη βολή περίπου 1500 γιάρδες αριστερά του Antares, το οποίο κινήθηκε άμεσα για εμβολισμό. Σύμφωνα με την αναφορά του Antares είχε βληθεί τουλάχιστον άλλη μια τορπίλη την οποία το τορπιλλοβόλο απέφυγε, ενώ ο Πρωτεύς κατέβαλε μια ύστατη προσπάθεια να αποφύγει τον εμβολισμό επιχειρώντας να στραφεί σε παράλληλη πορεία με το Antares.

Έτσι ο Πρωτέας βυθίστηκε έχοντας μαζί του στην τελευταία του κατάδυση όλο το πλήρωμά του.

Πλωτάρχης Μιχαήλ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ, κυβερνήτης
Υποπλοίαρχος Γεώργιος ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ, ύπαρχος
Υποπλοίαρχος Θεόδωρος ΚΟΝΙΔΗΣ
Υποπλοίαρχος Ανδρέας ΤΟΥΡΝΑΣ
Αρχικελευστής Κυριάκος ΝΙΚΟΛΑΡΑΚΟΣ
Αρχικελευστής Μηχ. Διονύσιος ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ
Κελευστής Αντώνιος ΚΑΦΕΤΖΗΣ
Κλευστής Μηχ. Ιωάννης ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Υποκ. Α’ Θρασύβουλος ΤΣΑΤΣΑΣ
Υποκ. Α’ Αναστάσιος ΝΤΟΝΤΟΣ
Υποκ. Α’ Βασίλης ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Υποκ. Α’ Αχιλλεύς ΤΟΥΛΗΣ
Υποκ. Α’ Θεόδωρος ΣΑΝΟΥΔΟΣ
Υποκ. Α’ Δημήτριος ΓΙΑΝΕΛΛΗΣ
Υποκ. Β’ Αναστάσιος ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Υποκ. Β’ Γεώργιος ΤΣΑΛΙΚΗΣ
Υποκ. Β’ Παναγιώτης ΣΚΛΑΒΟΣ
Υποκ. Β’ Ηλίας ΚΑΤΣΟΥΡΑΝΗΣ

Δίοπος Ναπολέων ΑΝΘΗΣ
Δίοπος Διονύσιος ΑΝΝΙΝΟΣ
Ναύτης εθελ. Νικόλαος ΑΡΜΕΝΗΣ
Ναύτης προτ. Σπυρίδων ΒΛΑΧΟΣ
Ναύτης εθελ. Παντελής ΒΟΥΤΣΙΝΑΣ
Ναύτης εθελ. Σπυρίδων ΓΙΑΛΥΨΟΣΔίοπος Σταμάτιος ΓΙΑΤΡΑΚΟΣ
Ναύτης εθελ. Χαράλαμπος ΔΕΛΗΣ
Δίοπος Κωνσταντίνος ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Δίοπος Χρήστος ΖΑΦΕΙΡΗΣ
Δίοπος Παναγιώτης ΘΕΟΔΟΣΗΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΚΑΨΟΣ
Ναύτης εθελ. Εμμανουήλ ΛΕΒΑΝΤΗΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΛΙΑΤΣΗΣ
Ναύτης εθελ. Παναγιώτης ΜΗΝΑΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΜΟΡΙΑΝΟΣ
Ναύτης εθελ. Σταύρος ΜΟΥΣΟΥΛΗΣ
Ναύτης εθελ. Δημήτριος ΟΡΦΑΝΟΣ
Δίοπος Ζαχαρίας ΠΑΝΤΑΛΕΩΝ
Δίοπος Μιχαήλ ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΗΣ
Δίοπος Παναγιώτης ΠΑΡΑΣΧΗΣ
Δίοπος Ελευθέριος ΠΕΡΔΙΚΟΥΡΗΣ
Δίοπος Απόστολος ΣΚΑΡΑΚΗΣ
Ναύτης εθελ. Γεώργιος ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ
Δίοπος Αριστείδης ΤΟΥΣΣΑΣ
Δίοπος Παναγιώτης ΦΟΥΡΙΚΗΣ
Ναύτης προτ. Πέτρος ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Δίοπος Κωνσταντίνος ΧΕΛΙΩΤΗΣ
Ναύτης προτ.Γεώργιος ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ
Δίοπος Πέτρος ΨΥΛΛΑΣ