Περί “γυναικοκτονίας” (αλλά και ανδροκτονίας και παιδοκτονίας)

“Γυναικοκτονία”, “ανδροκτονία”, “παιδοκτονία”, “ανθρωποκτονία”. Τις τελευταίες ημέρες, και με αφορμή την δολοφονία της Καρολάιν από τον σύζυγό της, πολύς λόγος έγινε για τους παραπάνω όρους, προκαλώντας σύγχυση και πολλές αντιπαραθέσεις κυρίως στα social media. Αυτή η αφορμή, ωστόσο, έγινε αιτία να ξεκαθαρίσουν κάπως τα πράγματα.  

Αυτό που έγινε σαφές είναι ότι υπάρχει διαφορά σε ό,τι αφορά την κοινωνιολογική, την φιλολογική και τη νομική διάσταση των όρων.

Με την φιλολογική (της καθομιλουμένης, που λέμε), ναι, κάθε δολοφονία είναι “ανθρωποκτονία”.

Ωστόσο κοινωνιολογικά, ο όρος “γυναικοκτονία”, όπως και “ανδροκτονία” είναι υπαρκτοί. Γυναικοκτονία είναι κάθε φόνος γυναίκας για λόγους που αφορούσαν το φύλο της και την θέση της στην κοινωνία. Γυναικοκτονία δεν είναι να σκοτώσεις την αφεντικίνα σου επειδή σε απέλυσε, είναι, όμως, να σκοτώσεις μια κοπέλα επειδή δεν δέχτηκε να βγείτε ραντεβού, ή αρνήθηκε να σε παντρευτεί. Νομικά, στην Ελλάδα, ο όρος δεν υπάρχει, δηλαδή δεν διαχωρίζεται μία δολοφονία γυναίκας για συγκεκριμένους λόγους.  

Ο όρος “ανδροκτονία” αφορά κυρίως μαζικές δολοφονίες ανδρών και αρσενικών εφήβων, όταν έχει στόχο π.χ. την εθνοκάθαρση μιας φυλής ή ενός έθνους για να σταματήσει να διαιωνίζεται. Το σχέδιο Άνφαλ ήταν μια εκστρατεία του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν με στόχο τους Κούρδους του Ιράκ. Δολοφονήθηκαν 50.000-180.000 Κούρδοι. Το χαρακτηριστικό αυτής της γενοκτονίας ήταν ότι κύριο στόχο είχε τους άνδρες. Οι Κούρδοι που αιχμαλωτίζονταν στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες:  Άνδρες και έφηβοι, γυναίκες και παιδιά, ηλικιωμένοι ανεξαρτήτως φύλου. Τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά όλοι οι άνδρες και οι έφηβοι δολοφονήθηκαν. Τέτοιες πράξεις έχουν γίνει πολλές φορές στην ιστορία. Συστηματική εξόντωση ανδρών και αρσενικών εφήβων, κυρίως για να μειωθεί η στρατιωτική δύναμη του αντιπάλου (αλλά και για άλλους λόγους, θρησκευτικούς, πολιτιστικούς, ή για να εξαφανιστεί σταδιακά η φυλή αφού δεν θα μπορούσε να αναπαραχθεί και οι γυναίκες και τα παιδιά θα χρησιμοποιούνταν ως σεξουαλικά ή αναπαραγωγικά εργαλεία και θα κατέληγαν να αφομοιωθούν κλπ). Οι πράξεις αυτές χαρακτηρίζονται με τον όρο androcide. Στην Ελλάδα επίσης, δεν υπάρχει νομικά (και ούτε θα μπορούσε, άλλωστε με την εξήγησή του).

Τέλος υπάρχει και ο όρος «παιδοκτονία», ο οποίος, φιλολογικά έχει φυσικά την κλασική και γνωστή σε όλους μας έννοια. Ωστόσο νομικά (303, Ποινικού Κώδικα), ως παιδοκτονία ορίζεται μόνο η πράξη κατά την οποία «Μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη η διατάραξη του οργανισμού της από αυτόν», και «τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη…».