Τελευταίο SOS για το ιστορικό Αρχοντικό Νοταρά στα Άνω Τρίκαλα (16 φωτογραφίες)

Μια ιστορία που αναδεικνύει με μελανό -δυστυχώς- τρόπο την σχέση που έχουν οι Έλληνες με τα μνημεία τους έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα με αφορμή το ιστορικό Αρχοντικό της Οικογένειας Νοταρά, στα Άνω Τρίκαλα. Ένα μνημείο με μεγάλη ιστορική αξία για τον ελληνισμό, την ορθοδοξία, αλλά και την αρχιτεκτονική τέχνη.

Η βόρεια, εξωτερική πτέρυγα του Αρχοντικού,
το οποίο εκτιμάται ότι θεμελιώθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα.

Το Αρχοντικό Νοταρά, ένα τρίπατο μεγάλο καστρόσπιτο, αποτελεί την έδρα της αρχοντικής οικογένειας των Νοταράδων, που έφτασαν από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στα Τρίκαλα στις αρχές του 16ου αι. Εκεί βρίσκεται ακόμα και σήμερα ο Πύργος των Νοταραίων, ο οποίος αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα οχυρωμένη κατοικίας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στον οποίο γεννήθηκε ο Άγιος Γεράσιμος Νοταράς.

Η είσοδος του σπιτιού στο οποίο γεννήθηκε ο Άγιος Γεράσιμος. Βρίσκεται δίπλα στα ερείπια του Αρχοντικού και έχει καταφέρει να διασωθεί σε σημαντικό βαθμό

Η οικογένεια των Νοταραίων έπαιξε σημαντικό ρόλο στα Ορλωφικά (1770), στην Επανάσταση του 1821 αλλά και στον μετέπειτα εμφύλιο πόλεμο. Από την επιφανή αυτή οικογένεια προήλθαν ο Μητροπολίτης Κορίνθου και Γενάρχης του Φιλοκαλισμού Άγιος Μακάριος ο Νοταράς (1731-1805), οι Πατριάρχες Ιεροσολύμων Δοσίθεος (1641-1707) και Χρύσανθος (1707-1731), ο οπλαρχηγός Παναγιώτης Νοταράς και ο Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Πανούτσος Νοταράς.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός, ότι η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τα Τρίκαλα Κορινθίας γίνεται στην πρώτη βιογραφία του Αγίου Γερασίμου του Νοταρά, η οποία εκδόθηκε το 1625, λίγα χρόνια δηλαδή μετά από την επίσημη ανακήρυξη της αγιότητός του από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η σημερινή εικόνα της οικίας των Νοταράδων προκαλεί θλίψη. Το παλιό τριώροφο αρχοντικό, με την σπάνια αρχιτεκτονική, απειλείται με κατάρρευση μιας και είναι σε πλήρη εγκατάλειψη.

Το Αρχοντικό, το 1962, κηρύχθηκε διατηρητέο, αλλά χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια πριν ξεκινήσουν διαδικασίες να αναπλαστεί, στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Κατά διαστήματα γίνονταν σποραδικές προσπάθειες να προστατευτεί από την περαιτέρω φθορά, με την τελευταία να γίνεται από την 25η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (και την συνδρομή του συλλόγου “Φίλοι των Τρικάλων”), με την εγκατάσταση τσίγκων που αντικατέστησαν την σκεπή.

Το 2002 η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έκανε προσπάθειες να σταματήσει την φθορά τοποθετώντας τσίγκους για να στηρίξει την σκεπή.

Όλα αυτά τα χρόνια το Αρχοντικό αποτελούσε σημείο αναφοράς για τους φοιτητές των αρχιτεκτονικών σχολών, ως εκπαιδευτικό αντικείμενο, όπου υποδεικνυόταν ως εξαιρετικά επείγουσα η αναστύλωσή του.

Το 2007 σε μια επίσκεψή της στα Τρίκαλα η τότε πρόεδρος της Βουλής Άννα Ψαρούδα Μπενάκη είδε την κατάσταση στην οποία βρισκόταν το Αρχοντικό και αποφάσισε να κινήσει τις διαδικασίες ώστε το οίκημα να περάσει στο δημόσιο και μάλιστα στην Βουλή των Ελλήνων, καθώς ο Πανούτσος Νοταράς ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Βουλής του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους.

Η πρώτη φάση ήταν η διαδικασία εξαγοράς του ακινήτου από τους ιδιοκτήτες του, που είναι απόγονοι της οικογένειας. Δυστυχώς, η τότε δημοτική αρχή του Αντώνη Κλαδούχου (αλλά και οι επόμενες) δεν “έτρεξαν” τις απαραίτητες διαδικασίες και το θέμα “πάγωσε”.

Πρόσφατη φωτογραφία από το εσωτερικό του Αρχοντικού. Στο μέσον διακρίνεται το τζάκι.
Η καταστροφή είναι τεράστια και απέχει ελάχιστα απο το να χαρακτηριστεί ανεπανόρθωτη.

Η σημερινή δημοτική αρχή του Βλάσση Τσιώτου φαίνεται αποφασισμένη να επανεκκινήσει τις διαδικασίες και ήδη έχει έρθει σε επαφή με την Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να γίνουν κάποιες μικρές παρεμβάσεις με την αυτεπιστασία του Δήμου, ώστε να παραμείνει το οίκημα όρθιο μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία εξαγοράς από την Βουλή, να γίνει η μελέτη αποκατάστασης και να ξεκινήσουν οι εργασίες.