71 χρόνια από τη σύναψη των Συμβάσεων της Γενεύης

Σήμερα, 12 Αυγούστου, συμπληρώνονται 70 χρόνια από τη σύναψη των Συμβάσεων της Γενεύης, ενός σώματος τεσσάρων διεθνών κειμένων (πλέον και τριών Προσθέτων Πρωτοκόλλων, αλλά και άλλων διατάξεων σε πλείονες Διεθνείς Συνθήκες) που ρυθμίζουν τον τρόπο διενέργειας των εχθροπραξιών, το λεγόμενο δίκαιο του πολέμου (jus in bello), συμπεριλαμβάνοντας ακόμα και ρυθμίσεις που αποσκοπούν στην προστασία τόσο μαχητών και αιχμαλώτων πολέμου, όσο και αμάχων.

Όλα ξεκίνησαν το 1859, όταν ο ελβετός ανθρωπιστής Ερρίκος Ντυνάν επισκέφθηκε τους τραυματισμένους στρατιώτες της Μάχης του Σολφερίνο. Η δυσάρεστη έκπληξή του για την έλλειψη προσωπικού, εγκαταστάσεων και στοιχειώδους ιατρικής βοήθειας προς τους τραυματισμένους στρατιώτες τον σόκαρε. Τις σκέψεις του και γενικότερα τις θηριωδίες του πολέμου περιέγραψε σε βιβλίο που εξέδωσε το 1862 με τίτλο “Αναμνήσεις από το Σολφερίνο”. Στο βιβλίο του ανευρίσκεται η ιδέα δημιουργίας ενός διεθνούς οργανισμού για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά και η ανάγκη διακήρυξης της ουδετερότητάς του. Αποτέλεσμα αυτής της πρότασης ήταν η δημιουργία του Ερυθρού Σταυρού.

Στο πλαίσιο των εργασιών του τελευταίου άρχισαν πολύ νωρίς να υιοθετούνται διεθνείς συνθήκες, με πρώτη την “Σύμβαση για τη Βελτίωση των Συνθηκών των Τραυματιών του κατά ξηράν πολέμου, η πρώτη εκδοχή της οποίας υιοθετήθηκε στις 22 Αυγούστου 1864. Η συνακόλουθη προσπάθεια διεύρυνσης του πεδίου εφαρμογής των κανόνων ανθρωπιστικού δικαίου και στον κατά θάλασσα πόλεμο δεν απέδωσε, παρά μόνο το 1899 και το 1907 με την υιοθέτηση των Συμβάσεων της Χάγης, ενώ η αρχική Σύμβαση της Γενεύης του 1864 αντικαταστάθηκε από εκείνες του 1929 (πλέον καθορίστηκε το πλαίσιο προστασίας των αιχμαλώτων πολέμου), όπως διαμορφώθηκε το σκηνικό μετά την εμπειρία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Το ανθρωπιστικό και πασιφιστικό κύμα, όμως, που ακολούθησε τις θηριωδίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και η εμπειρία της δίκης της Νυρεμβέργης οδήγησε σε μια σειρά διεθνών διασκέψεων που κατέληξαν στην υιοθέτηση τεσσάρων Διεθνών Συνθηκών, που προστατεύουν με τη σειρά τους τραυματίες του κατά ξηράν και κατά θάλασσαν πολέμου, τους αιχμαλώτους πολέμου και τους αμάχους. Από πολύ νωρίς, όμως δοκιμάστηκαν και από πολλούς κατακρίθηκαν ως ανεπαρκείς. Η σημασία τους, πάντως, δεν μπορεί να παραγνωριστεί. Εξακολουθούν να αποτελούν τις βάσεις του σύγχρονου διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και σχεδόν στο σύνολό τους αντανακλούν εθιμικό δίκαιο.

Πηγή: Chronica Historica Χρήστος Σ.